ACTH Nedir? ACTH Testi Nasıl Yapılır? Normal Değeri Nedir?

ACTH ne demek? ACTH nerede üretilir? ACTH görevi nedir? ACTH uyarı testi yan etkileri nelerdir? ACTH hangi tüpe alınır? ACTH değer aralığı kaç olmalıdır? ACTH tedavisi nasıl yapılır? Kortizol testi ücreti ne kadar? Sen de ACTH hormonu ve testleri hakkında merak ettiklerini yazımızda bulabilirsin.

ACTH Nedir?

Vücudun işleyişi bakımından çok önemli olan hormonlar, elbette kendine özgü görev ve mekanizmalara sahiptir. Bunların içerisinden oldukça önemlilerinden biri olan ACTH hormonu hakkında ise merak ettiğin her konuyu birlikte yakın mercek altında inceliyoruz.

Hipofiz bezi tarafından salgılanan bir hormon olan adrenokortikotropik hormonun yani ACTH’ın ölçümü için yine ACTH testine başvurulur. Bu hormonun en temel görevi vücudun tamamındaki kortizon seviyesini dengede tutabilmektir.

Böbrek üstü bezleri tarafından salgılanmakta olan kortizol hormonu vücut için oldukça önemlidir. Çünkü hem tansiyonun hem de şekerin düzenlenmesinde rol oynamaktadır.

ACTH testi ise bu hormonların dengesine bağlı olarak vücutta gelişebilecek olası sorunları değerlendirebilmek açısından önemlidir. Hastaneye başvuran kişilerden aldığımız bir soru kortizol testi saat kaçta yapılır olmakla birlikte, kan vermek için sabahın erken saatlerinin uygun olduğu söylenebilir. Bu saatlerde alınan kanda görülmesi istenen ideal değer 9 – 52 pg/mL (2 – 11 pmol/L) aralığındadır. Ancak bahsedilen bu ACTH değer aralığı idealleri laboratuarlar arasında değişebilir.

ACTH Testi Neden Yapılır?

Doktorların hormonlardan ileri gelen bir sorundan şüphelenmesi halinde kan testi yapılmasını istemesi ve bu hormonların değerini kontrol etmek istemesi oldukça normaldir. Bu testlerin yapılma nedeni aşağıdaki maddelerle özetlenebilir:

Cushing hastalığı (hipofizin çok fazla çalışması ile karakterize bir hastalık)
Böbreküstü bezlerinin normalden daha fazla kortizol üretiyor olması
Addison hastalığı (Böbreküstü bezlerde yeterince kortizol üretilmemesi ile karakterize olan bir hastalık)
Hipopitüitarizm (Hipofizin yeterli miktarda hayati hormon üretmediği hastalık)

ACTH Normal Değerleri Nedir?

Görülmesi istenen değerler doktorlara ya da hastanelere göre küçük değişiklikler gösterebilir. Ancak genel olarak kabul edilen değerler cinsiyet ve yaşa göre şu şekildedir:

Yetişkin kadınlar için: 5-27 pg/mL ya da 1.11 – 6 pmol/L aralığı
Yetişkin erkekler için: 7-50 pg/mL ya da 1.55 – 11.1 pmol/L aralığı
Çocukluk çağında: 7-28 pg/mL ya da 1.55 – 6.2 pmol/L aralığı
Ergenlik bitiminde: 2-49 pg/mL ya da 0.44 – 10.78 pmol/L aralığı

ACTH Yüksekliği Nedenleri Nelerdir?

Testin sonuçlarının beklenenden yüksek olması nedenleri şu şekilde özetlenebilir:

Addison hastalığı (Böbreküstü bezleri tarafından yeterli kortizol üretilmediği durum)
Konjenital adrenal hiperplazi (Doğuştan böbrek üstü bezlerinin yetersizliği)
Tip 1 çoklu endokrin neoplazisi (Endokrin bezlerinden en az birinin normalden fazla çalışması ya da tümör oluşturmuş olması)
Cushing hastalığı (Kanserli bir tümör varlığı olmaksızın hipofizde aşırı hormon üretilmesi)
Ektopik Cushing sendromu( Nadir olarak akciğer, tiroid veya pankreas üzerindeki tümörün hormon üretimini tetiklemesi)

ACTH Yüksekliği Belirtileri Nelerdir?

Kişinin hormonal olarak yüksek sonuçlara sahip olması halinde kendinde gözlemleyebileceği genel semptomlar şu şekildedir:

Yorgunluk, bitkinlik ve güçsüzlük
Depresyon
Baş dönmesi
Mide bulantısı ve kusma
Midede ve sırtta ağrı
İştahın azalması

ACTH Yüksekliği Tedavisi Nedir?

Öncelikle bu belirtileri gösteriyorsan eğer kapsamlı bir değerlendirme için endokrinoloji uzmanı ile görüşmelisin. Doktorun soruna neden olan hastalığı tespit ettikten sonra bunun için uygun tedaviye başlayacaktır.

Ayrıca hormonların dengelenmesi için bitkisel destek olarak C vitamini, balık yağı, ginseng ve yeşil çay tüketimini artırabilirsin.

ACTH Düşüklüğü Nedenleri Nelerdir?

ACTH Düşüklüğü Nedenleri

Kişinin ACTH değerinin normalden daha düşük olması nedeni kortizolun normalden daha yüksek olmasından ileri gelir. Çünkü ACTH’ın salgılanması, kortizolun de üretimini uyarmaktadır. Kortizol ise bağışıklığı baskılamak, tansiyonu dengelemek, protein, glikoz ve yağ yıkımını düzenlemek gibi görevlere sahiptir.

Hormonal seviyedeki düşüşün diğer nedenleri ise;

Bazı ilaçların hormonlar üzerine yan etkileri
Hipopitüitarizm gibi hipofizin yeterince çalışmadığı rahatsızlıklar
Böbreküstü bezleri üzerinde, hipotalamusta ya da hipofizde tümör varlığı
Hormon baskılayan glukokortikoid ilaçların kullanılması
Hipofiz bezinden ameliyat olmak ya da radyoterapi görmek
Hipofiz bezinde hasar görmesi veya travmaya maruz kalması
Kan zehirlenmesi
Hipotalamusta enfeksiyon, yaralanma ya da ışın tedavisi

şeklindedir.

ACTH Düşüklüğü Belirtileri Nelerdir?

Kişinin normal hormon değerleri altında seyreden sonuçlara sahip olduğu takdirde görülecek olan belirtiler ise şu şekilde:

Midede bulanma ve kusma
Halsizlik, yorgunluk ve iştahsızlık
Kan şekerinin düşmesi
Kasların güçsüzleşmesi
Olumsuz ruh hali

ACTH Düşüklüğü Tedavisi Nedir?

Kişinin yine hormon seviyesindeki değişimlerden şüphelenmesi durumunda gideceği kişi endokrinoloji uzmanı olmalıdır. Doktor nedeni tespit ettikten sonra soruna yönelik tedaviye başlayacaktır.

Bu süreçte doktor gün içinde 1 saat kadar spor yapılması, kafein tüketilmesi ve magnezyum takviyesi gibi önerilerde bulunabilir.

ACTH Testi Nasıl Yapılır?

Kortizol testi nasıl yapılır sorusunun yanıtı standart kan testleri ile aynıdır. İnce bir iğne yardımıyla kol ya da el üzerinden minik tüplere kan örneğinin alınması yeterlidir. Sabah ya da akşam saatlerinde kanın alınması mümkündür ancak saate göre baz alınacak olan değer aralıkları değişmektedir.

Kişinin kan testi yaptıracağı gün, test öncesinde herhangi bir şey yiyip içmemiş olması gerekir. Hasta, önceki gün uykusuna dikkat etmeli ve doktorunun yönlendirmelerine dikkat etmelidir. Ayrıca hastaya doktoru tarafından diyet ya da ilaç verilebilmekte, reçetesiz satılan ilaçlar bilinçsizce alınarak hareket edilmemesi gerekmektedir.